Zorunlu hücre içi protozoa bir parazit olan Toxoplasma gondii, toksoplazmozis hastalığının etkenini oluşturmaktadır. Farklı evrelerde farklı formlarda (ookist, taşizoit, bradizoit) bulunabilen parazitin genomu, kedilerdeki seksüel çoğalma dönemi haricinde yaklaşık 80 Mb büyüklüğünde ve 11 kromozomludur. [1]
T. gondii, insan dahil tüm memeli ve kuşlarda enfeksiyon yaratabilmektedir. Ülke ve dünya genelinde yaygın olarak rastlanan bu enfeksiyonun dünya nüfusunun yaklaşık üçte birini etkilediği bilinmektedir. Yaş, yaşam tarzı (kedi besleme, çiğ et tüketimi vb.), coğrafi faktörler enfeksiyonun dünya genelinde dağılımını etkilemektedir (Fransa %80, Türkiye %39-75, Avusturya %62, İngiltere %50, ABD %30-40). Konjenital enfeksiyon sıklığı her 1000 canlı doğumda 1-3 arasında olup, immün yetmezliği olan hastalarda ise çok ciddi bir tablo oluşturabilmektedir (%50). [2]
Enfeksiyonun bulaşması genellikle; enfekte kedi dışkısı, kontamine yiyecekler ve sular, kistle (bradizoit) enfekte pişmiş veya az pişmiş etler, çiğ yumurta ve süt ürünleri, kan ve organ nakilleri, anneden bebeğe plasenta ve nadiren de olsa inhalasyon yoluyla gerçekleşmektedir. [2]
Toksoplazmozis, enfeksiyöz ve non-enfeksiyöz enfeksiyonlarla karıştırılabildiği için tanısı zordur. Antikor tespitine dayanan indirekt serolojik metodlar (Sabin-Feldman Boya Testi, Lizis Testi, Aglütinasyon, Presipitasyon, Floresan Teknikler, ELISA (IgG,IgM, IgA, IgE) vb.) veya direkt metotlar (PCR, Hibridizasyon, parazitin izolasyonu, histoloji vb.) ile tespit edilebilmektedir.
Yaygın olarak kullanılan serolojik testler; vücut içerisinde uzun süre (1 -2yıl) saptanabilen seviyede kalan antikor düzeylerini (IgM) saptayabilmesi sebebiyle yanlış pozitif sonuçlara neden olabilir. Ayrıca spesifik antikorların enfeksiyon sonrası saptanabilecek seviyeye gelebilme sürecinde (1-3 hafta) ve bağışık yetmezliği olan kişilerde serolojik tanı yöntemlerinde değerlendirme zorlaşır -özellikle de konjenital toksoplasmoziste aktif dönemin belirlenmesi-. Bu yöntemlere alternatif olarak kullanılan doku kültürü ve izolasyon metotları ise kolay olmayıp zaman alıcıdır, ayrıca sağlık açısından da risk unsuru oluşturmaktadır.
Vücut sıvısı ve dokulardan T. gondii DNA’sının tespitine dayanan Real-Time PCR metodu ile tüm bu handikapların önüne geçilir, hızlı ve güvenilir bir çözüm sunulur, tedavinin takibini sağlayan parazit miktarının tespiti gerçekleştirilebilir. [3], [4], [5]
1) Toxoplasmosis , J G Montoya, O Liesenfeld, THE LANCET ,Vol 363 June 12, 2004,www.thelancet.com
2) Uzmanlık tezi, Dr. Keziban Bilgin Doğan, Gebelerde toxoplasma gondii ve sitomegalovirüs seropozitiflik, serokonversiyon ve fetusa geçiş oranının değerlendirilmesi, T.C, İnönü üniversitesi Tıp fakültesi cerrahi tıp bilimleri ,Malatya-2006
3) Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Mikrobiyoloji Anabilim Dalı, Y.Doç.Dr. Ayşen Bayram, 2006
4) Sibel AYDOĞAN, Funda DOĞRUMAN AL,Toxoplasma gondii İnfeksiyonu Tanısında İki Turlu Gerçek Zamanlı (Real-Time) Polimeraz Zincir Reaksiyonu Yönteminin Kullanılması, Türkiye Parazitoloji Dergisi, 29 (2): 80-84, 2005
5) B. Nagy et al. , Detection of Toxoplasma gondii from amniotic fluid, a comparison of four different molecular biological methods, Clinica Chimica Acta 368 (2006) 131– 137
