Leptospiroz, Leptospira bakterisinin neden olduğu salgın potansiyeli yüksek olan zoonotik (insanlar ve hayvanlar arasında yayılan) bir hastalıktır. Leptospiroz dünya çapında görülür ancak özellikle nemli subtropikal ve tropikal iklime sahip ülkelerde endemiktir. Sıcak ve nemli ortamlar bu bakterinin hayatta kalmasını teşvik eder. Gelecekte, küresel ısınma ve iklim değişikliği sorunları ile, bu hastalığın, Türkiye dahil olmak üzere, diğer ülkeler için de önemli riskler oluşturması beklenmektedir.
Leptospiroz’un görülme sıklığı seller, şiddetli ve ani yağışlar, siklonlar, tsunamiler, toprak kaymaları ve depremler gibi doğal afetlerle birlikte artmaktadır.
Toplam vaka sayıları, eksik veya yanlış teşhis nedenleriyle kesin olarak belirlenememektedir. Fakat, her yıl dünya çapında yaklaşık 59.000’i ölümle sonuçlanan 1.000.000’dan fazla Leptospiroz vakası olduğu tahmin edilmektedir. Bu hastalığın önemli bir tehdit oluşturduğu Filipinler ve Peru, 2023 yılında, 2022’nin aynı dönemi ile kıyaslandığında vaka sayıları %70 ve %188 oranında artmıştır.
Leptospira, 200’den fazla serolojik varyantı (bir tür içindeki çeşitlilikleri) ile hem insanlar ve hem de hayvanlar için patojeniktir. İnsanlar, sığır, domuz, at, kemirgen ve köpek gibi enfekte hayvanların idrarı veya diğer vücut sıvılarıyla kirlenmiş su, toprak veya gıda ile doğrudan temas yoluyla bu hastalığı kapabilirler. İnsandan insana bulaşma çok nadirdir.
Enfekte olmuş bazı taşıyıcı hayvanlar semptom göstermeseler dahi, yaşamları boyunca bu hastalığı bulaştırabilirler.
Leptospiroz’un Belirtileri
Leptospiroz’un klinik belirtileri hafif semptomlardan, ölümcül olanlara kadar çeşitlilik gösterebilir. Bir kişinin Leptospira‘ya maruz kalması ile hastalanması arasında geçen süre 2 gün ila 4 haftadır.
Leptospiroz genellikle dört klinik kategori şeklinde gözlenir:
- Hafif, grip benzeri belirtiler
- Weil sendromu adı verilen sarılık, böbrek yetmezliği, kanama ve kalp ritim bozukluğu ve iltihabına yol açabilen hastalık
- Menenjit/ Meningoensefalit (beyin ve omuriliği kaplayan koruyucu zarların iltihabı/ ek olarak beyin iltihabı)
- Solunum yetmezliği ile görülen akciğer kanaması
Leptospiroz’un en yaygın klinik özellikleri ateş, baş ağrısı, titreme, kusma, özellikle baldır kasındaki ağrı, sarılık, karın ağrısı, ishal ve konjonktival sufüzyon adı verilen göz zarında meydana gelen kızarıklık ve kanamadır. Bu hastalık genellikle ani ateş ile başlar ve tedavi edilmezse iyileşme süreci birkaç ay bile sürebilir.
Bazı enfekte kişilerde belirti görülmemesine rağmen, rapor edilen vakaların çoğunda %10’dan fazla ölüm oranı ile şiddetli belirtiler gözlenir.
Leptospiroz’un Bulaşma Yolları
Bakteri, vücuda özellikle hasar almış deri veya göz, burun ve ağızdaki mukozadan girer. Korunma yolu olarak, Leptospiroz riski yüksek olan bölgelerde olası kontamine su, toprak ve enfekte hayvanlar ile temastan kaçınma, koruyucu giysi ve ayakkabı kullanılması ve hijyen kurallarına dikkat edilmesi önerilmektedir. Yetkililer özellikle yüksek riskli tropikal ülkelerde su sporlarından kaçınılması gerektiğini söylemektedir. Kemirgenler ile mücadeleye dikkat edilmesi de önemlidir.
Leptospiroz Risk Grupları
Leptospiroz için risk grupları, tarla işçileri, veterinerler, süt ürünleri işçileri ve askeri personel gibi açık havada veya hayvanlarla çalışan kişilerdir.
Bu hastalık evcil hayvanınız için de bir risk faktörü oluşturabilir. Leptospiroz’un klinik belirtileri değişkenlik gösterse de herhangi bir şüphe halinde bulaşma riskinden korunarak, acilen bir veteriner hekime başvurulması önerilmektedir.
Leptospiroz’dan Korunma ve Tedavi
Leptospiroz doksisiklin ve penisilin gibi antibiyotiklerle tedavi edilir. Ciddi vakalarda intravenöz tedavi gerekebilir.
Leptospiroz’un kesin patogenezi hala araştırılmaktadır. Bu konuda heyecan verici yeni bulgular olmasına rağmen, insanları bu hastalığa karşı koruyan bir aşı hala yoktur. Çiftlik hayvanları için kullanılan aşılar yalnızca belirli Leptospira varyantlarına karşı korumakta ve koruma birinci yıldan sonra azalmaktadır.
Leptospiroz, grip, Dang humması ve viral hemorajik ateşler gibi diğer hastalıklar ile ortak semptomlar göstermesi sebebi ile karıştırılabilmektedir. Bu nedenle, salgınları önlemek ve ölümleri engellemek için semptomların erken başlangıcında doğru tanı koymak bu hastalık için çok önemlidir. Anatolia’nın ürettiği Bosphore Tropikal Ateş Panel Kiti v1 gibi Real-Time PCR kitleri yüksek hassasiyet ile kolay ve etkili tespit sağlar.
Bosphore Tropikal Ateş Panel Kiti v1 aynı zamanda Plasmodium falciparum, Plasmodium malariae, Salmonella enterica, Plasmodium vivax, Dang virüsü, Chikungunya virüsü, Batı Nil virüsü, and Plasmodium ovale gibi diğer yaygın tropikal patojenleri de tespit ederek olası tropikal hastalıkların ayırt edilmesinde de önemli bir araçtır.
