Menenjit

Beyin ve spinal kordun etrafını saran zarların (meninks) iltihaplanması, menenjite sebep olmaktadır. Enfeksiyonun etkenine göre (bakteriyel, viral ajanlar, ilaç kullanımı vb.) yüksek mortalite ve morbidite oranları görülebilmektedir. Genellikle hafif seyirli bir hastalık tablosuna sebep olan viral menenjit görülmektedir. Akut bakteriyel menenjit daha nadir görülür, fakat semptomların bir anda ortaya çıkması ve erken evrede tespit edilememesi başta işitme kaybı, beyin hasarı ve hatta ölüm ile sonuçlanabilen bir tabloya sebep olur [1,2].

Bosphore Neonatal Meningitis Panel Kitleri, insan biyolojik örneklerindeki Escherichia coli (E. coli), Streptococcus agalactiae (Grup B) ve Listeria monocytogenes DNA’larını saptar. Listeria monocytogenes her yerde bulunabilen, anaerobik, fakültatif, hücre içi bir patojendir. Listeriosis olarak adlandırılan enfeksiyona sebep olan bu gram-pozitif bakteri insanlarda ve hayvanlarda görülebilmektedir. %24-62 ölüm oranıyla Listeria monocytogenes insanlarda merkezi sinir sistemi enfeksiyonlarına, neonatal ölümlere, menenjit, septisemi, ansefalit ve düşüğe yol açabilir [3, 4]. Genellikle hamile kadınlar, yeni doğanlar, yaşlılar ve bağışıklık sistemi zayıf ya da baskılanmış olanlar risk altında olarak nitelendirilir [5].

2009-2015 yılları arasında Avrupa Birliği’nde Listeria monocytogenes kaynaklı olduğu onaylanmış 270 ölüm vakası mevcuttur [6]. 6 Mart 2018 de ise çok ülkeli, gıda kaynaklı bir salgın gerçekleşmiştir. Bu salgın 5 farklı ülkede onaylanmış, toplamda 32 enfeksiyon vakası ve 6 ölümle sonuçlanmıştır [7]. Listeria monocytogenes, kontamine olmuş gıdalardan, işlem görmüş ya da görmemiş etlerden, deniz ürünlerinden ve kümes hayvanlarından bulaşabilir. Ortamda yaygın olarak bulunması, intrinsik direnci, dış strese kolay adapte olabilmesi ve çeşitli sıcaklıklarda büyüyebilme özelliği sebebi ile yayılmasını kontrol altında tutmak zordur [8].

Streptococcus agalactiae, yaygın kullanılan ismiyle grup B Streptokok (GBS), gram pozitif, diplokok bir patojendir. Yenidoğanlarda ve bağışıklık sistemi baskılanmış bireylerde çeşitli enfeksiyonlara neden olduğu gibi sağlıklı bireylerin gastrointestinal ve genitoüriner sistemlerinde de asemptomatik olarak varlık gösterebilir. Şu ana kadar 10 Streptococcus agalactiae serotipi tanımlanmış olsa da invaziv GBS hastalıklarının çoğuna neden olan serotiplerin Ia, Ib, II, III ve V olduğu gözlemlenmiştir [9, 10]. Zatürre, menenjit ve septisemi, Streptococcus agalactiae kaynaklı hastalıklar arasında en belirgin olanlardır [11].

Gıda kaynaklı salgınlarda en yaygın olarak bilinen suş, Shiga-toksin üreten E. coli (Enterohemorajik) ya da diğer adıyla verotoksin üreten E. coli’dir. Diğer suşlar ise, enterotoksijenik E. coli (ETEC), enteropatojenik E. coli (EPEC), enteroagregatif E. coli (EAEC), enteroinvaziv E. coli (EIEC) ve dağınık yapışan E. coli (DAEC)’dir [15].

Tropikal ülkelerde EPEC, çocuklarda diyarenin başlıca etkenidir. Gelişmiş ülkeleri ziyaret eden turistlerde yolcu diyaresi vakalarının %11-15’i, Meksika’ya giden turistlerde ise %30-45’ lik oranı ETEC kaynaklıdır. Öte yandan yolcu diyaresi vakalarının %30’luk kısmı EAEC kaynaklıdır. Bir neonatal menenjit etkeni olan E. coli yeni doğan menenjit vakalarının %8’inde ölüme yol açmaktadır. Hastalık sonrası hayatta kalanların çoğunluğunda da nörolojik ve gelişimsel bozukluklar meydana gelmektedir. E. coli ile ilişkili hastalık ve ölüm oranları diğer anaerobik gram negatif basillerle aynıdır [16, 17]. STEC enfeksiyonu olan hastaların % 10’unun hemolitik üremik sendromu (HÜS) geliştirebileceği ve vaka ölüm oranlarının da %3 ile %5 arasında değişebileceği tahmin edilmektedir. HÜS, küçük çocuklarda akut böbrek bozukluklarının en yaygın nedenidir ve hastaların %25’inde nöbet, inme ve koma hali gibi nörolojik komplikasyonlara yol açmaktadır [18].

Hastalık bulaşına kontamine gıdaların tüketilmesi, ham süt ve suyun dezenfekte edilmemesi, büyükbaş hayvanlarla temas veya enfekte olmuş insan atıkları ile etkileşim yol açmaktadır. Ham süt, pastörize edilmemiş elma şarabı ile ham sütten elde edilen yumuşak peynirler gibi bazı gıdalar E. coli O157 enfeksiyonunda yüksek riskli olarak nitelendirilir. Kişiden kişiye doğrudan temas bir diğer bulaşma şeklidir [18].