Menenjit

Beyni ve omuriliği çevreleyen zarların iltihaplanması olarak tanımlanan menenjit, acil tıbbi müdahale gerektiren bir hastalıktır. Ateş, baş ağrısı ve kusma menenjitin başlıca belirtileridir; ancak bu belirtiler başka bazı hastalıklarda da saptanabilir. Bu nedenle bu tür belirtilerin varlığında hızlı şekilde uygun bir sağlık kuruluşuna başvurmak çok önemlidir.

Virüsler menenjitin en yaygın nedenleridir. Bununla birlikte bakteri, mantar veya parazitler de menenjite neden olabilir. Virüslerin neden olduğu menenjit, en sık görülen menenjit tipidir ve diğerlerine göre daha az şiddetlidir. Genel olarak sindirim sistemi ile ilişkilendirilen enterovirüs ailesi, su çiçeği, kızamık, kabakulak, uçuk gibi hastalıklara neden olan virüsler menenjite neden olabilmektedir. Bakteriyel menenjit, nispeten nadir görülmesine rağmen tedavi edilmezse çok ciddi sonuçlara yol açabilir. Streptococcus pneumoniae, Neisseria mengitidis, Haemophilus influenza tip B, Escherichia coli ve B grubu streptokoklar gibi bakteriler de menenjit nedenleri arasında sayılmaktadır.

Epidemiyoloji

Menenjit her yaşta görülebilmesine rağmen yenidoğanlarda ve 1 yaşından küçük çocuklarda risk oldukça yüksektir. Ayrıca, 60 yaş ve üzeri kişilerde menenjit insidansı artmaktadır. Çocukluk ve sonraki dönemde yapılan aşılar, hastalığa neden olan enfeksiyonların çoğuna karşı koruma sağlar; ancak ebeveynlerin hastalığın belirtilerini göz önünde bulundurması, vakit kaybetmeden tedaviye başlanabilmesi için sağlık kuruluşlarına danışması ve hastalığın zarar vermesini önlemesi oldukça önemlidir.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ / WHO)’ne göre, bakteriyel menenjit özellikle endişe vericidir. Bu tür menenjite yakalanan yaklaşık 10 kişiden 1’i ölür ve 5 kişiden 1’i ciddi komplikasyonlar yaşar. Örnek vermek gerekirse 2019’da tüm nedenlere bağlı menenjit nedeniyle meydana gelen 250.000 ölümün %50’sinden fazlasından, bu bakterilerin sorumlu olduğu bilinmektedir. Ayrıca sepsis ve zatürre gibi başka ciddi hastalıklara da neden oldukları vurgulanmaktadır.

Semptomlar

Çocuk ve yetişkinlerde görülen belirtiler:

  • 38 derece veya daha yüksek ateş,
  • Şiddetli baş ağrısı,
  • Boyun tutulması,
  • Parlak ışığa bakmaktan kaçma,
  • Uyuşukluk ve tepkisizlik,
  • Bilinç bulanıklığı,
  • Soğuk uzuvlar (eller ve ayaklar),
  • Titreme,
  • Eklem ve kas ağrıları şeklinde sıralanabilir.

Ancak bebeklerde gözlenen semptomlar biraz farklılık gösterebilmektedir:

  • Hızlı nefes alma,
  • Normale göre daha az yeme,
  • İnleme veya tiz ağlama,
  • Soluk ve lekeli bir deri görünümü,
  • Bıngıldak bölgesinde aşırı gerginlik ve şişlik,
  • Sertlik.

Bulaşma

Virüsler veya bakteriler vücuda burun, boğaz veya kulak yoluyla girer; beyne ulaşarak enfeksiyona neden olurlar. Bulaşma yolları:

  • Öksürme,
  • Hapşırma,
  • Öpüşme,
  • Ortak mutfak gereci, tabak ve çatal-bıçak kullanımı şeklinde listelenebilmektedir.

Çocuklarda bağışıklık sistemi tam olarak gelişmediği için, menenjit en tehlikeli hastalıklardan biridir. Ayrıca; dalakları hasar görmüş veya belli bir sebepten dolayı operatif müdahale ile dalağı alınmış kişiler, uzun süreli hastalık veya AIDS gibi bağışıklık sistemi bozuklukları yaşayan kişiler veya kanser hastaları gibi sağlık sorunları olan kişiler de risk altındadır.

Menenjite neden olan bazı etkenler kolayca yayılabileceğinden, insanların birbirine yakın yaşadığı yoğun nüfuslu bölgelerde salgınlar meydana gelebilir. Yurt, kışla gibi toplu yaşanan yerlerde etkenin yayılma olasılığı yüksektir. Ayrıca Afrika ve Hindistan gibi bölgelere seyahat eden ve hac ziyareti yapan yetişkinlerin de tekrar menenjit aşısı olmaları önerilir.

Tanı

Enfeksiyöz menenjite viral, bakteriyel veya fungal patojenler neden olabilir. Yaygın olarak bulunan tedavilere rağmen, birçok enfeksiyöz menenjit tipi hala önemli morbidite ve mortalite oranlarına sahiptir. Teşhiste gecikme durumları, kötü sonuçlara katkıda bulunur.

Teşhis için öncelikle doktor tarafından fiziksel muayene yapılır. Boyun sertliği, eklemlerin esnekliği ve deri döküntüleri kontrol edilir. Belden lomber ponksiyon işlemi yapılabilir; bel omurları arasından steril bir iğne yardımıyla beyin omurilik sıvısı alınarak bakteri ve virüs varlığı araştırılır. Bilgisayarlı tomografi, beyinde herhangi bir anatomik değişiklik olup olmadığını kontrol etmek için kullanılır. Ancak her şeyden önce Real-Time PCR, hız ve hassasiyet açısından diğerlerine kıyasla çok daha iyi bir seçenektir.

Tedavi

Bakteriyel menenjit, hastalığın erken safhalarında ilaçla tedavi edilebilmektedir. Ayrıca, farklı menenjit patojenleri için de çeşitli aşılar mevcuttur.

İlgili Kitler