Dünyanın birçok bölgesinde neredeyse tamamen ortadan kalktığı düşünülen kızamık, endişe verici şekilde yeniden yükselişe geçti.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) tarafından yayımlanan ortak rapora göre, 2023 yılında kızamık vakaları dünya genelinde %20 arttı. 144 ülkeden toplamda yaklaşık 10,3 milyon enfeksiyon ve 306.000’den fazla doğrulanmış vaka bildirildi. Bu sayı, 2022’deki 8,65 milyon vakaya göre önemli bir artışa işaret ediyor.
ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC) , kızamık vakalarındaki endişe verici bir artışın düşük aşılama oranları ve artan uluslararası seyahatler nedeniyle olduğunu belirtiyor.
Kızamık Nedir?
Kızamık, Paramyxoviridae ailesine ait kızamık virüsünün neden olduğu bulaşıcı bir viral hastalıktır. Solunum yoluyla bulaşarak havada ya da yüzeylerde saatlerce canlı kalabilir.
Belirtiler genellikle virüse maruz kaldıktan 7–14 gün sonra ortaya çıkar ve şunları içerir:
- Yüksek ateş
- Öksürük, burun akıntısı, kırmızı ve sulanan gözler
- Ağız içinde görülen küçük beyaz lekeler (Koplik lekeleri)
- Yüzden başlayıp vücuda yayılan tipik kırmızı döküntü
Zatürre, ensefalit (beyin iltihabı) gibi ciddi komplikasyonlar ve hatta ölüm riski özellikle beslenme yetersizliği yaşayan çocuklarda ve bağışıklığı baskılanmış bireylerde daha yüksektir.
Vaka Sayıları Neden Artıyor?
Kızamık vakalarındaki artışa sebep olan başlıca faktörler şunlardır:
- Aşılama oranlarındaki düşüş:
Kızamık, iki doz aşıyla önlenebilir bir hastalıktır; ancak 2023’te 22 milyondan fazla çocuğa birinci doz kızamık aşısı uygulanmadı. Geçtiğimiz yıl dünya genelinde çocukların %83’ü aşının birinci dozunu vurulabilirken, yalnızca %74’ü önerilen iki dozu da olabildi.
- COVID-19 nedeniyle aşı programlarının aksaması
- Aşı güvenliği konusunda yanlış bilgi yayılması
- Küresel hareketlilik ve nüfusun yer değiştirmesi
Kızamık virüsünün yüksek bulaşıcılığı (bir kişi hastalığı ortalama 18 kişiye bulaştırabilir) ve toplum bağışıklığındaki azalma, salgınlar için uygun bir zemin hazırlamıştır.
Doğru Tanının Rolü
Kızamığın erken dönem belirtileri diğer viral enfeksiyonlarla benzerlik gösterdiğinden, laboratuvar doğrulaması özellikle salgın senaryolarında kritik önem taşır.
Real-Time PCR gibi moleküler tanı yöntemleri, kızamık virüsünün RNA’sını aşağıdaki avantajlarla tespit eder:
- Yüksek duyarlılık ve özgüllük
- Hızlı sonuç süresi
- Düşük viral yüklerde bile erken evrede tespit imkânı
Bu özellikleri sayesinde Real-Time PCR, kızamık tanısında altın standart olarak kabul edilmektedir.
Anatolia’nın Kızamık Tanısındaki Rolü
Anatolia, halk sağlığı laboratuvarları ve klinik tanı merkezlerinin ihtiyaçlarını karşılamak üzere gelişmiş moleküler test çözümleri sunar.
Bosphore Kızamık Saptama Kiti v1, kızamık virüsünü yüksek hassasiyetle ve hızlı şekilde tespit eden Real-Time PCR teknolojisiyle çalışır. Kit; nazofaringeal aspirat, boğaz sürüntüsü, nazofaringeal sürüntü, serum, plazma ve idrar gibi örneklerle çalışabilir. Kitin hassasiyeti standart termal protokolde 13 kopya/reaksiyon, daha kısa termal protokolde ise 23 kopya/reaksiyon olarak ölçülmüştür.
Aşı ile önlenebilir hastalıkların artış gösterdiği günümüzde, zamanında ve doğru tanı, halk sağlığını korumanın kritik bir parçasıdır.
