Anatolia Geneworks Logo

Daha Uzun Sezon ve Yayılım: Sivrisinek Kaynaklı Hastalıklar

Sivrisinek kaynaklı hastalıklar yüzyıllardır ciddi halk sağlığı tehditleri oluşturmuştur. Sıtma‘nın insanlık üzerindeki tarihsel etkisinden, son yıllarda yaşanan Dengue, Zika ve Chikungunya salgınlarına kadar birçok sivrisinek kaynaklı hastalık, yüksek vaka sayılarına ve ölüme yol açmıştır. Günümüzde küresel ısınma, artan kentleşme ve seyahat hareketliliği, istilacı sivrisinek türlerinin yayılımını ve aktif mevsimlerini uzatarak bu tehditlerin coğrafi alanlarını genişletmektedir. 

İklim Değişikliği ve Genişleyen Etki Alanları 

Aedes aegypti ve Aedes albopictus (kaplan sivrisineği), artık birçok farklı patojeni yeni coğrafyalara taşımaktadır. Daha uzun ve sıcak yazlar, bu vektörlerin normalde yaşamayacakları bölgelerde hayatta kalmasını ve çoğalmasını mümkün kılmakta; böylece 5,6 milyardan fazla insanı Arbovirüs riski altına sokmaktadır. 

• Artan sıcaklıklar sivrisineklerin üreme sezonlarını uzatmaktadır. 

• Aedes ve Anopheles türleri artık ılıman iklimlerde de kalıcı hale gelmektedir. 

• Kentleşme ve seyahat, virüslerin uygun vektörlerin bulunduğu bölgelere taşınmasını kolaylaştırmaktadır. 

Chikungunya 

Epidemiyoloji

2025’te yeniden yükselişe geçen Chikungunya, 14 bölgede 220.000’den fazla vaka ve 80 ölüm ile etkisini gösterdi. Hint Okyanusu adalarında (Réunion – nüfusun yaklaşık %66’sı enfekte oldu, Mayotte, Mauritius), Asya’da (Hindistan, Sri Lanka, Pakistan) ve Afrika’da (Senegal, Kenya, Somali) büyük salgınlar bildirildi. Fransa ve İtalya’da yerel bulaş vakaları doğrulandı. 

Klinik Bulgular

Ani başlayan ateş, şiddetli eklem ve kas ağrısı, döküntü, baş ağrısı, yorgunluk, hastaların %40 kadarında aylarca sürebilen eklem ağrısı. 

Dengue (Dang Humması) 

Epidemiyoloji

Tropikal bölgelerdeki vaka sayıları artmaya devam etmektedir. Avrupa’da ise yerel bulaş vakalarında (son yıllarda 304 yerel vaka) artış görülmektedir. 

Klinik Bulgular

Yüksek ateş, baş ağrısı, şiddetli kas ve eklem ağrısı, döküntü, ciddi vakalarda kanama, Dang hemorajik ateşi veya şok sendromuna ilerleme riski. 

Zika 

Epidemiyoloji

Salgınlar azalmış olsa da tropikal bölgelerde düşük düzeyde bulaş sürmekte ve endemik olmayan bölgelerde takip çalışmaları önemini korumaktadır. 

Klinik Bulgular

Döküntü, hafif ateş, konjonktivit, eklem ağrısı; hamilelik sırasında enfekte olunursa fetüslerde mikrosefali ve nörolojik sorun riski.

Sıtma 

Epidemiyoloji

Plasmodium türlerinin Anopheles sivrisinekleriyle taşıdığı sıtma, ağırlıklı olarak tropikal iklimlerde görülse de iklim değişikliği riski daha önce etkilenmeyen bölgelere de taşımaktadır. Endemik ülkelerde her yıl milyonlarca vaka ve yüz binlerce ölüm görülmektedir. 

Klinik Bulgular

Döngüsel ateş atakları, titreme, anemi ve ciddi vakalarda organ yetmezliği.

Tanı Yöntemleri ve Moleküler Testler 

Real-Time PCR, Dengue, Zika, Chikungunya, Sıtma ve Batı Nil Virüsü gibi hastalıkların erken tanısı için yüksek hassasiyet ve özgüllük sağlar. 

Alakalı Bosphore Kitleri’nden örnekler: 

  • Bosphore Dengue-Chikungunya Saptama Kiti
    (Dengue ve Chikungunya virüs RNA’sını hedefler) 
  • Bosphore Zika-Dengue-Chikungunya Saptama Kiti v1
    (Zika, Dengue ve Chikungunya virüsleri için üçlü tanı) 
  • Bosphore Malaria Genotiplendirme Kiti v2
    (P. falciparum, vivax, malariae, ovale ve knowlesi türlerini tam kan, serum, plazma, tükürük ve idrar örneklerinden saptar ve genotipler.) 
  • Bosphore Tropikal Ateş Panel Kiti v1
    (Plasmodium falciparum, Plasmodium malariae, Salmonella enterica, Plasmodium vivax, Dengue virüsü, Chikungunya virüsü, West Nile virüsü, Leptospira spp., ve Plasmodium ovale DNA ve RNA’sını hedefleyen kapsamlı panel.) 

Bu IVD-CE belgeli ve internal kontrole sahip testler; çoklu patojenleri hızlı ve doğru şekilde saptamak için klinik ve halk sağlığı laboratuvarlarını destekler. 

İlgili Kitler

En Son Haberler