Boğmaca, Bordetella pertussis veya Bordetella parapertussis bakterilerinin neden olduğu oldukça bulaşıcı bir solunum yolu enfeksiyonudur. Boğmaca bakterileri, üst solunum sistemini kaplayan epitel dokunun küçük çıkıntıları olan sillere tutunur. Bu bakteriler, toksinler salgılayarak sillere zarar verirler ve solunum yollarında şişmeye sebep olur.
Boğmaca öksürme ve hapşırma ile oluşan damlacıklar yoluyla yayılır. Hasta, soğuk algınlığı benzeri semptomların başlamasından yaklaşık 6 gün sonrasından öksürüğün başlamasından 3 hafta sonrasına kadar bu hastalığı yayabilir.
Boğmaca’nın Belirtileri
Boğmacanın ilk belirtileri genellikle enfeksiyondan yaklaşık 1 hafta sonra başlar.
En sık görülen belirtiler öksürük, hafif ateş, burun akıntısı ve soğuk algınlığıdır. Bunları genellikle boğulma sesine benzer bir nefes alımla beraber uzun süren öksürük nöbetleri takip eder. Bu öksürük nöbetlerinden sonra kusma da yaygındır. Bebeklerde öksürük görülmeyebilir.
Bunun yerine apne atakları (nefes almada duraksamalar) gözlenebilir.
Nadir durumlarda felç ve körlük gibi nörolojik sorunlarla da karşılaşılabilir. Komplikasyonlar özellikle enfeksiyonun zatürreye, nöbetlere ve hatta bazı durumlarda ölüme dönebildiği altı aydan küçük bebeklerde daha yaygındır.
Boğmaca’da Risk Grupları
Boğmaca, özellikle aşılanmamış kişiler için, her yaşta hayati tehlike oluşturabilir. Ancak bebekler, 6 yaşından küçük çocuklar ve hamile kadınlar yüksek risk grubunda olup boğmaca aşısı özellikle bu gruptaki insanlara zamanında uygulanmalıdır.
Boğmaca Teşhisi
Doktorlar boğmaca teşhisini tipik belirti ve semptomlar, fiziksel muayene, kan testi ve biyolojik örneklerden elde edilen laboratuvar testleri ile koyarlar.
Boğmaca vakalarında acil tedavi, dolayısıyla tanı araçları hayati önem taşır. Anatolia Geneworks Bosphore B. pertussis/parapertussis Genotiplendirme Kiti ve Solunum Patojenleri Panel Kitleri, çeşitli biyolojik örneklerden Pertussis patojenlerini yüksek doğrulukla tespit eder.
Dünya Genelinde Boğmaca Vakaları
Boğmaca vaka sayıları, son aylarda Avrupa, Asya ve Amerika’da ciddi şekilde artışa geçmiştir.
COVID-19 karantinalarını takiben solunum yolu hastalıklarının artışı ve aşılanma sayılarındaki düşüşler, boğmacanın 1980’lerin ortalarından bu yana en yüksek vaka sayılarına ulaşmasına sebep olmuştur.
- Bulgaristan şu anda iki bebeğin hayatına mal olan bu hastalığın endişe verici bir artışıyla mücadele etmektedir. Geçen yıl sadece 4 vaka görülürken bu yıl 500’den fazla vaka bildirilmesi yeni bir salgının sinyallerini vermektedir.
- Sadece 2024 yılının ocak ve şubat aylarında İngiltere’de 1468 vaka rapor edilirken, bu rakam tüm 2023 yılı için 823’tür.
- Çek Cumhuriyeti’nde ocak ayından bu yana 6300’den fazla enfeksiyon görülmüş ve en az 3 bebek hayatını kaybetmiştir.
- Hollanda, Ocak ve Mart 2024 arasında 228’i bebeklerde olmak üzere 3600’den fazla boğmaca vakası bildirmiştir.
- Sağlık yetkililerinden alınan raporlara göre, İspanya’da mart ayı itibariyle 8200’den fazla vaka bildirmiştir. 2023’ün tamamında bildirilen 1200 vakaya kıyasla büyük bir artış söz konusudur.
- Asya’nın bazı bölgeleri de artan boğmaca enfeksiyonlarından nasibini almıştır. Çin’de Ocak 2024’te 30.000 kişi enfekte olmuştur. Filipinler’deki boğmaca vakaları da salgın ilan edilmesinin ardından 13 Nisan itibariyle 1500’den fazla enfeksiyon ve 50 ölümle artış eğilimindedir.
