Halk arasında kan zehirlenmesi olarak da bilinen sepsis, vücudun savunma sisteminin, kana karışmış mikroorganizmalara karşı başlattığı abartılı ve ölçüsüz bir tepkidir. Ani ve topyekûn bir saldırıyı andıran bu tepki, tıbbi yardımla zamanında durdurulamazsa iç organlara zarar vererek kişinin hayatını tehlikeye sokar. Sepsise karşı önleyici bir tedavi yoktur, ancak geliştikten sonra tıbbi müdahale yapılabilir. Bu yüzden sepsisin belirtilerini hemen tanımak ve hızlıca sağlık kuruluşlarına başvurmak kişilerin sağlığı için çok önemlidir.
Sepsis Nasıl Gelişir?
Sepsis, vücudun enfeksiyona karşı gösterdiği zincirleme, kendini besleyen ve yıkıcı bir tepkidir. Her enfeksiyon sepsise dönüşmez. Sepsise karşı aşı veya profilaksi (önleyici) ilacı bulunmadığından, riskleri artıran etmenlerden kaçınmak gerekir.
Sepsise yol açabilecek durumlardan bir tanesi cilt yaralanmalarıdır. Açık yaralar vakit kaybetmeden temizlenmez ve üzeri örtülmezse enfeksiyon kapabilirler. Açık yara enfeksiyonlarının kan damarlarıyla olan bağlantısı nedeniyle mikroorganizmalar çok kolay bir şekilde kana karışabilir. Kana geçen enfeksiyonlar sepsisi tetikler.
Solunum yolu enfeksiyonları, idrar yolu enfeksiyonları ve mide-bağırsak enfeksiyonlarının da sepsisi tetikleme riski yüksektir. Kişilerde bu enfeksiyonlardan biri varsa dikkatli olmalı ve sepsis belirtilerini göz ardı etmemelidir. Ayrıca sepsisin diyabet gibi kronik hastalığı olanlarda, yeni ameliyat geçirmiş kişilerde, yeni düşük veya doğum yapmış kadınlarda, 65 yaş üstü kişiler ve 5 yaş altı çocuklarda gelişme riski diğer kişilere göre daha yüksektir.
Tıbbi müdahalede geç kalındığında sepsis kan dolaşımını yavaşlatarak tehlikeli derecede düşük tansiyona neden olabilir. Septik şok olarak da bilinen, yavaş ve düşük tansiyonlu kan dolaşımı, iç organlara geri dönüşsüz zarar verebilir, organ yetmezliğine, kangrene, komaya ve hatta ölüme neden olabilir. Kangren nedeniyle hastalar maalesef parmak, el ve ayak kaybı yaşayabilirler. Kişiler haftalarca hastanede kalabilir, taburcu sonrası rehabilitasyona ihtiyaç duyabilirler.
Çok ani gelişen ve tıbbi müdahale olmadan durdurulamayan sepsisin belirtilerinin erken fark edilmesi, kişide geri dönüşü olmayan yıkımı engellemek için avantaj sağlar.
Sepsis Belirtileri Nelerdir?
Sepsis şüphesi doğuran ve fark edildiğinde vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurmanın akıllıca olacağı semptomlar şunlardır:
- Çok yüksek veya çok düşük nabız, düşük tansiyon,
- Hızlı, kesik nefes alma veya nefes almada zorluk,
- Yüksek ateş, titreme, soğuk hissetme ve üşüme,
- Boncuk şeklinde terleme,
- Bir noktada yoğunlaşmayan şiddetli ağrı,
- Üzerine bastırıldığında kaybolmayan döküntü (cam testi),
- Kusma, ishal veya idrarını yapamama,
- Bilincin bulanması, çevreyi tanımama,
- Uyanık kalmada zorluk, bilincin kapanması.
Sepsisin tedavisinde antibiyotikler ve yardımcı tedavi yöntemleri kullanılır. Ancak antibiyotik seçiminde hastalığın kaynağı olan türü ve hatta suşu doğru tanımlamak hastanın sağlığı ve tedavinin başarısı için çok önemidir.
Sepsis Tanısı Nasıl Konulur?
Sepsis şüphesiyle bir sağlık kuruluşuna başvurduğunuzda hekim sizi önce fiziksel muayeneye tabi tutar. Durumun ciddiyet seviyesi belirlenir ve genellikle kan testi ile kesin sonuç istenir. Kan testi için iki yöntem vardır. Bunlardan geleneksel olanı sizden alınan kan numunesi ile kan kültürü yapmaktır.
Kan kültürü bakteri ve mantarları teşhiste başarılı olsa da 24 ile 72 saat arasında sonuç verir. Ayrıca kan kültürünün tarayabileceği mikroorganizma sayısı sınırlıdır. Özellikle bakterilerin hızlı mutasyon geçirme yeteneği, kan kültürü yönteminde gözden kaçabilir ve antibiyotiklere karşı geliştirecekleri yeni dirençler fark edilmeyebilir.
Daha yenilikçi ve değişken mutasyon yapısına hızlıca uyum sağlayabilen gen bazlı moleküler tanılama yöntemi olan Gerçek Zamanlı PCR metodunda ise, birçok farklı patojeni tek seferde ve sadece saatler içerisinde teşhis edilebilir. Gen bölgesi tarama imkânı sayesinde mikroorganizmadaki antibiyotik direnci keşfedilebilir ve tedaviye yön verebilir.
Anatolia Geneworks hızlı müdahale gerektiren, sakat bırakabilen, ölümcül tıbbi vaka olan sepsis hastalığında hem hasta sağlığını hem de sağlık profesyonellerinin ihtiyaçlarını anlıyor ve araştırma ve geliştirme projelerine önem veriyor. Klinik gereksinimler doğrultusunda oluşturulan Gerçek Zamanlı PCR sepsis tanılama kitleri ve ilaç direnci tanılama kitleri ile küçük bir miktar tam kan örneğinden, çok kısa sürede, doğru ve kesin teşhis yapmaya olanak sağlıyor.
