Hepatit C hastalığına sebep olan virüs, Flaviviridae ailesinin bir üyesi olan hepatit C virüsüdür (HCV). Kılıflı bir virüs olan HCV’nin genetik materyali, 9.6 kilobaz uzunluğundaki tek iplikçikli (single-strand) ribonükleik asitten (RNA) oluşur. HCV’nin altı genotipi ve 100’den fazla alt tipi vardır. [1]
Dünya üzerinde yaklaşık 180 milyon kişinin (dünya nüfusunun yaklaşık %3’ü) hepatit C enfeksiyonu taşıdığı tahmin edilmektedir. Enfekte olan kişilerin büyük çoğunluğu (%70-90) kronik enfeksiyon geliştirir. Kronik enfeksiyon asemptomatik olabilse de, hastaların %20-50’sinde siroz ya da karaciğer kanserine yol açmaktadır. Uygulanan terapilere bağlı olarak tedavi kişilerde %10-50 arasında etkili olabilmektedir. [2]
HCV’nin başlıca bulaşma yolu insan kanıyla temastır. HCV enfeksiyonu için taranmamış kanların nakli, sterilize edilmemiş tıbbi ekipmanın tekrar kullanımı, uyuşturucu kullananlar arasındaki iğne paylaşımı en sık rastlanan bulaşma biçimleridir. Cinsel yolla bulaşması ve anneden bebeğe geçmesi de, daha az rastlansa da mümkündür. Diyaliz, kolonoskopi veya ameliyat sırasında HCV bulaşabildiği de görülmüştür. HCV’nin günlük yaşam aktiviteleri sırasında (hapşırma, öksürme, sarılma, mutfak gereçleri paylaşımı vb.) bulaştığına dair hiç bir veri bulunmamaktadır. [2], [3]
HCV enfeksiyonlarının teşhisi ve izlenimi; başlıca insan serumundaki HCV’ye karşı spesifik antikorların saptanmasına dayalı Enzyme-Linked Immunosorbent Assay (ELISA), HCV antijenleriyle reaksiyona giren antikorları geleneksel Western ve Dot Blotting tekniklerine dayalı tanımlayan Recombinant Immunoblot Assay (RIBA) ve serumdaki alanin aminotransferaz (ALT) seviye tespiti ile yapılabilmektedir. Kullanılan bu tekniklerden ELISA tekniği, enfeksiyonun erken evresinde, yani HCV enfeksiyonunun gerçekleşmesiyle hastanın antikorlarının saptanabilir hale gelmesi arasındaki yaklaşık 7-8 haftalık sürede yanlış negatif sonuçlar verebilir. ELISA sonucunu doğrulamak için kullanılan Recombinant Immunoblot Assay (RIBA), karaciğer biyopsisi gerektirdiği için rutin olarak uygulanamaz. Alanin aminotransferaz (ALT) seviye tespiti ise yeterince hassas olmayıp, hastalığın ciddiyetini saptamak için tek başına yetersiz kalır.
Bu tekniklerin yetersiz kaldığı bu durumlarda serum HCV RNA’sının varlığının saptandığı ve miktarının belirtildiği, mevcut yöntemlerden daha spesifik ve/veya daha hassas, düşük maliyetli, pratik bir test yöntemi olan HCV-RNA Real-Time PCR testleri kullanılabilir. [4], [5]
1) K. E. Nelson, C. Williams, and N. Graham., Infectious Disease Epidemiology: Theory and Practice, July 15, 2000 , p:923-926
2) Theodore Sy and M. Mazen Jamal, Epidemiology of Hepatitis C Virus (HCV) Infection, Int J Med Sci. 2006; 3(2), p:41–46.
3) Anonymous, Hepatitis C Fact Sheet No. 164. 2000, World Health Organization.
4) Ghany MG, Strader DB, Thomas DL, Seeff LB; Diagnosis, management, and treatment of hepatitis C: an update , Hepatology. 2009 Apr;49(4):1335-74.
5) Isa K. Mushahwar, Viral Hepatitis Molecular Biology Diagnosis and Control, 10, NOV-2003, P: 143-151
